ABA nedir?

ABA’nın açılımı Applied Behavioral Analysis, Türkçe karşılığı UDA ya da açık ismi Uygulamalı Davranış Analizi’dir. Bazı profesyoneller bizim gibi orijinal ismi olan ABA (ey-bi-ey) ‘i kullanırken, bazı profesyoneller Türkçe karşılığı olan UDA’yı kullanmayı tercih etmektedirler. Fakat ABA ve UDA aynı yaklaşımdır..

Konusu edimsel davranışlar olan ilk insanlı deneyler, 1949 yılında Fuller tarafından yapılmıştır. 1950 ile 1960 yılları arasında, araştırmacılar, deneysel davranış analizinin metotlarını kullanarak, laboratuar ortamında elde edilen sonuçların insanlı çalışmalarda da elde edilip edilemeyeceği üzerinde çalışmışlardır. Bijou, 1955-1958 yıllarında davranışın bazı ilkeleri ile ilgili olarak mental retardasyon tanısı almış insanlarla çalışmıştır. Baer, 1960-1962 yıllarında okul öncesi çocuklarda cezanın etkilerini araştırmıştır. Ferster ve DeMyer, 1961-1962 yıllarında, otizmli çocuklarla davranış temelli sistematik çalışmalar yapmışlardır. Lindsley, 1956-1960 yıllarında davranışın edimsel koşullanması konusunda yetişkin şizofreni hastalarıyla çalışmıştır. Tüm bu araştırmacılar, davranışın temel ilkelerinin insanlara uygulanabilir olduğunu göstermiş ve daha sonra ortaya çıkacak olan uygulamalı davranış analizinin temellerini oluşturmuşlardır. 1960’lı Yıllarda bir çok araştırmacı büyük bir çabayla davranışçı ilkeleri uygulamışlardır.

İlk resmi kaynak 1959’da Allyn ve Michael tarafından yayınlanan “Davranış Mühendisi Olarak Psikiyatri Hemşireleri” konulu makaledir. Çağdaş uygulamalı davranış analizi Journal Applied Behavior Analysis ‘in ilk sayısının 1968 yılında yayınlanması ile başlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde, üniversitelerde Uygulamalı Davranış Analizi programları 1970’li yılların başlarında açılmaya başlanmış, hem öğretime hem araştırmalara yer vermişlerdir.

Lovaas Yöntemi

Lovaas, otizmin bazı çocuklarda üstesinden gelinebilir bir farklılık olduğunu öne süren ilk uzmandır. Yaşamı boyunca tüm gücünü ve enerjisini, otizmde etkili eğitim yöntemlerini keşfetmeye harcamıştır. Lovaas, “Bir çocuk bizim yaptığımız öğretimle öğrenemiyorsa, çocuğun öğrenebildiği şekilde öğretim yapmalıyız.” diyerek, alışılmış öğretim kalıplarının dışına çıkma gereğini dile getirmiştir.

1960’lı Yıllarda, daha sonra “Erken ve Yoğun Davranışsal Eğitim” olarak adlandırılan uygulamalı davranış analizine dayalı modeli geliştirmeye başladı. Lovaas Tekniği, Ayrık Deneme Öğretimi (ADÖ – Discrete Trial Training) olarak da bilinmektedir. Bu yıllarda Lovaas, öğretim uygulamalarının bulunduğu “Ben Kitabı’nda anlatacakları üzerinde çalışmaya başlamıştır. Programların içeriğinin yanı sıra, bu programların öğretim sırasını düzenlemiş ve nasıl öğretileceğini anlatmıştır.
Ayrık Deneme Öğretimleri, ABA ilkelerine dayalı bir tekniktir. Lovaas Programı gelişimsel geriliği olan ve/veya otizmli çocuklar için terapi olarak Ivar Lovaas tarafından California Üniversitesinde geliştirilmiştir. Lovaas, ayrık denemeleri göz kontağı kurmak gibi çok basit becerilerden sosyal beceri, dil becerileri gibi çok karmaşık becerileri kapsayan geniş bir yelpazeyi gelişimsel geriliği olan çocuklara öğretmek için kullanmıştır. Lovaas modeli önceleri ödül ve ceza sistemine dayalıyken, daha sonraları ceza sisteminin kullanımından vazgeçilmiştir.

Lovaas, otizmli çocuklar üzerinde yaptığı araştırmanın sonucunda haftada 30-40 saat DTT alan çocukların %80’inin normal gelişim gösteren yaşıtlarıyla akademik eğitim alabilecek düzeye geldiğini gözlemlemiştir. Bu çalışma, 1987 yılında “Küçük Yaştaki Otizmli Çocuklarda Davranışsal Müdahale ve Normal Eğitsel ve Zihinsel İşlevde Bulunma” adlı makale olarak yayınlanmıştır.
Lovaas’nın geliştirdiği öğretim modeli, tüm dünyada pek çok ailenin ve çocuğun yaşamının aydınlanmasına öncülük etmiştir.